De uitvoering van de nieuwe dienstregeling op het spoor in Overijssel heeft te kampen met grote problemen. Met veel belangstelling en interesse werd door reizigers en bestuurders uitgekeken naar 10 december 2017. Niet de start van de jaarlijkse nieuwe dienstregeling in het openbaar vervoer als zodanig, maar de aanvang van een nieuwe concessieperiode met andere vervoerders gecombineerd met nieuwe reismogelijkheden maakten nieuwsgierig. Na vele jaren van voorbereiden, aanbesteden, aanleg van bovenleidingen en nieuwe stations zou een deel van het Overijssels spoor een metamorfose ondergaan. Het vervoer zelf zou modern en comfortabel worden, natuurlijk overal Wifi, toiletten aan boord, goede faciliteiten en mooie schone rijtuigen. De klant koning en een eigen oostelijk treinlogo: Blauwnet. Zwolle – Kampen: veel sneller en een stop in Stadshagen. Enschede – Zwolle: een intercity verbinding naast de sprinter. Hengelo – Bielefeld als mooie parel van samenwerking in de Euregio.
Het zal niemand ontgaan zijn: de start van Blauwnet en de trein naar Bielefeld zijn op een grote teleurstelling uitgelopen. Al in het voorjaar van 2017 kwam de eerste slechte tijding: door een mislukte aanbesteding zal het intercity perron in Zwolle voor de intercity uit Enschede niet gereed zijn en pas in de loop van 2018 worden opgeleverd. Een vreemd bericht waar ik vragen aan GS over heb gesteld. Daarna bleken rolstoelers niet met de trein naar Leeuwarden vanuit Zwolle te kunnen vanwege eveneens perronproblemen, dit moet na vragen en aandringen bij GS en ProRail eind februari geregeld zijn.
De klap op de vuurpijl zijn echter wel de grote problemen met de ondergrond van de totaal gerenoveerde Kamperlijn en de grote problemen bij de, uitgestelde, start van de treindienst naar Bielefeld. Als bekend: vanwege fouten bij de voorbereiding kan de trein tussen Zwolle en Kampen niet de afgesproken snelheid maken en wordt het nieuwe station Stadshagen zonder stop gepasseerd. Onderzoek en een tijdelijke dienstregeling zijn toegezegd. De problemen met de trein naar Bielefeld ontstaan bij de grensovergang waar overgeschakeld wordt op een ander stroomnet. Ook zijn er geluiden dat er onvoldoende personeel, machinisten, beschikbaar zijn om de hele dienst goed uit te kunnen voeren.
Toegegeven: soms slaat Murphy’s Law hard toe. Ook hier is sprake van heel veel tegenslagen tegelijk. Duidelijk is echter dat er veel meer aan de hand is. Een groot gebrek aan coördinatie en integratie. Hoe kan het dat er fundamentele missers plaatsvinden bij organisaties die sinds jaar en dag werken aan het openbaar vervoer en waar veel technische kennis samenkomt. De zachte bodem van de Mastenbroekerpolder kan geen nieuw gegeven zijn, stroomverschillen tussen landen zijn zo oud als het stroomnet zelf. Kennelijk hapert er iets in onze digitale en doordachte werkprocessen. Waarschijnlijk vertrouwen we daar veel te veel op. Waar zijn de technische experts die overzicht hebben en ook houden. Worden ze wel gehoord?
Het mislukken van een aanbesteding… Ik heb het bange vermoeden dat het symptomatisch is voor de huidige maakbaarheidsproblemen op het spoor en in het hele publieke domein. Vanaf een bedrag van €221.000,- moeten overheden en soortgelijke partners diensten openbaar aanbesteden. Aanleiding voor een enorm en voortgaand circus waar in veel organisaties hele volksstammen en juristen een bestaan aan hebben. ‘Goede service voor een lage prijs, de markt die zorgt voor maakbaarheid’. De beloning is voor de winnende marktpartij: een concessie voor bepaalde tijd met winstkansen maar ook het risico op tegenvallende opbrengsten. Inmiddels weten we waar dit toe leidt: uitgeknepen dienstroosters op de bus, enorme tijd en loondruk in de zorg, nauwelijks reservecapaciteit bij calamiteiten en faillissementen en medewerkers de dupe. Het is tegen deze achtergrond dat we geconfronteerd worden met een reeks van falen en tekortkomingen. De komende tijd werkt de provincie aan nieuwe kaders voor aanbesteding in het openbaar vervoer (echt waar). Wat mij betreft is duidelijk dat we niet voort kunnen hollen. De maatschappelijke kosten en baten van een foute en of te goedkoop gestelde aanbesteding zijn enorm. Evaluatie en bezinning op de huidige problemen gaan voor.
