Naar een fatsoenlijker en eerlijker normaal

Wat een start van het nieuwe jaar maken we mee: de afschuwelijke bestorming van het Capitool in Washington, de bijzondere inauguratie van president Biden opgeluisterd met een indrukwekkend gedicht van hoop door de 22-jarige Amanda Gorman, de coronacrisis met nu een avondklok, het confronterende debat over het rapport ‘Ongekend onrecht’ over de toeslagenaffaire en natuurlijk het trieste afscheid van Lodewijk. Ik heb groot respect voor dit moedige besluit van hem. We zijn hem veel dank verschuldigd voor zijn leiderschap, inspiratie en inzet voor onze sociaaldemocratische idealen.

De wereld draait ondertussen in al haar hectiek en tragiek door. Afgelopen zaterdag hebben we ons eerste online partijcongres gehad. Het was een succes. Ruim 3.000 partijgenoten waren online aangesloten en stelden het vooruitstrevende verkiezingsprogramma “Ons plan voor een eerlijker en fatsoenlijker Nederland” vast.  Naast dit ambitieus en inspirerend verkiezingsprogramma stelde het congres ook een krachtige en diverse lijst van kandidaten vast die onder leiding van onze nieuwe lijsttrekker Lilianne Ploumen strijdvaardig de campagne ingaan.

Lilianne, onze eerste vrouwelijke lijsttrekker, is er klaar voor. Vol met passie en activisme voor een eerlijke toekomst, voor een fatsoenlijker en eerlijker Nederland. Want na de coronacrisis kunnen we niet gewoon verder gaan zoals we altijd deden. We moeten naar een beter normaal, een fatsoenlijker en eerlijker normaal. We zullen de publieke zaak moeten gaan herwaarderen: ruimte en waardering geven aan professionals in het onderwijs, de zorg en al die andere cruciale functies. Stoppen met de doorgeslagen flexibele arbeidsmarkt en vooral het vertrouwen in de samenleving en de overheid weer herstellen, want dat vertrouwen is op vele terreinen flink beschadigd.

Het parlementair onderzoek naar de toeslagenaffaire heeft laten zien hoe beleid en uitvoering volledig kunnen ontsporen. De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn ernstig geschonden.

Ook op andere terreinen zoals in de zorg en de sociale zekerheid zien we dat de menselijke maat zoek is. Na vijf jaar decentralisaties in het sociaal domein moeten we vaststellen dat de ondersteuning aan kwetsbare burgers nog niet op orde is. De verwachtingen van het nieuw beleid waren te hoog gespannen, bijvoorbeeld over de zelfredzaamheid van mensen of de zorgzame samenleving. De bezuinigingen die gekoppeld waren aan de decentralisaties zijn te fors geweest. We moeten opnieuw investeren in solidariteit, samenredzaamheid en vertrouwen zodat iedereen daadwerkelijk mee kan doen.

Herman Tjeenk Willink deed al een aantal jaren geleden hiervoor een indringende oproep: ‘Groter denken en kleiner doen’. De geloofwaardigheid van de overheid wordt bepaald door de kwaliteit van de uitvoering. In onvoldoende mate wordt stil gestaan bij die uitvoering, bij die hoe-vraag. Juist voor ons als sociaaldemocraten die willen werken aan een vitale verzorgingsstaat, is dit essentieel.

De toeslagenaffaire heeft laten zien dat de democratische rechtsorde waarin fundamentele beginselen en waarden zoals tolerantie, goede rouw, rechtvaardiging en redelijkheid steeds meer onder druk is komen te staan. De Rutte-doctrine laat zijn sporen in de samenleving na.  We moeten ons realiseren dat de democratische rechtsorde die ook een sociale rechtsorde is, fragiel is en nooit vanzelfsprekend. Lodewijk zei terecht in zijn afscheidsvideo dat we democratie meer dienen met zelfreflectie dan met brute verontwaardiging.

2021 wordt een spannend jaar: 17 maart zijn er Tweede Kamer verkiezingen, en we bereiden ons ook al voor de op raadsverkiezingen van 2022.

We hebben een helder plan voor een eerlijker en fatsoenlijker Nederland, waardegedreven en concreet uitvoerbaar. Een Nederland als een fijne vereniging in plaats van een BV, waarin de tucht van de markt dominant is. Wij staan voor een brede en vitale verzorgingsstaat en het eerlijk delen van kennis, macht en inkomen. Niet voor succes is een keuze en red je zelf maar, maar voor een fatsoenlijke en eerlijke samenleving.

We staan in Overijssel in de startblokken voor een knallende campagne. Met op de kandidatenlijst Yara Hümmels, onze fractievoorzitter in Enschede, met Attiya Gamri die haar campagne gaat richten op Overijssel en bereid is zich weer te gaan vestigen in onze mooie provincie. Met Kirsten van den Hul, geboren en getogen in Bathmen en natuurlijk met onze lijstduwers: Eefke Meijerink uit Zwolle, Drees Kroes uit Hengelo en Theo Schouten uit Oldenzaal.

Het wordt spannend. We hebben jullie hard nodig, meld je aan als vrijwilliger en doe mee in de campagne! Om de woorden uit de congresspeech van Frans Timmermans aan te halen: niets is onmogelijk of onvermijdelijk. Laten we weer voor een verassing zorgen zoals bij de Europese verkiezingen van vorig jaar.

Het wordt ook een vreemde campagne in een lockdown, zonder onze vertrouwde gesprekken met al die kiezers op het marktplein, in bedrijven en instellingen of van deur aan deur.

Bijzondere en niet altijd gemakkelijke tijden maar denk dan aan de prachtige regels uit het gedicht van Amanda Gorman:

‘Want het licht blijft altijd schijnen’

‘Als je maar de moed hebt het te zien”

‘Als je maar de moed hebt het te zijn’.