Nu Nederland voor lange tijd in een ‘intelligente lockdown’ verkeert wordt de vraag prangend hoe de democratisch gekozen raden hun volksvertegenwoordigende rol goed kunnen blijven vervullen. Voor Provinciale Staten geldt dat we op woensdag 11 maart de laatste bijeenkomsten in het provinciehuis hebben gehad. Een dag later was er een eerste persconferentie uit Den Haag over Corona en begon de periode waarin we niet meer bijeen zijn gekomen. Niet als politieke partij, niet als volksvertegenwoordigers in raden, staten en het parlement.
Tegelijkertijd worden besluiten genomen die vergaande betekenis hebben voor de burger. Vanzelfsprekend geachte vrijheden zijn in korte tijd stevig ingeperkt, grenzen gesloten, een groot deel van het publieke leven en voorzieningen staan stil en ons zorg- en gezondheidszorgsysteem piept en kraakt. De economische gevolgen van de langdurige maatschappelijke pauze zijn enorm en voor veel mensen een grote zorg voor hun dagelijks leven.
Juist in tijden van crisis ervaren we de noodzaak om in een open democratie politieke besluiten transparant te nemen en te voorzien van uitgebreide verantwoording. Maar nu kan dat noodzakelijkerwijs niet.
Nu, drie weken na de sluiting, hebben we binnen de provincie afspraken gemaakt op welke wijze we de draad ondanks alle beperkingen weer op gaan pakken. Er zijn belangrijke onderwerpen die we niet langer kunnen laten liggen. De Staten moeten worden geïnformeerd om hun democratische rol te kunnen hebben. Dit betekent dat infosessies en commissievergaderingen online worden gehouden. Dat vraagt om stabiele techniek en om strakke afspraken over spreektijd, voorbereiding en voorzitterschap. Kortom: een andere discipline dan we gewend zijn.
Het houden van een digitale Statenvergadering is niet mogelijk volgens de Nederlandse wet. Besluitvorming dient, volstrekt logisch vanuit de democratische traditie, in gezamenlijke vergadering plaats te vinden met een voldoende afvaardiging: het ‘quorum’ van minstens de helft plus één Statenleden. Dit zou betekenen dat de volksvertegenwoordiging nog lange tijd niet zou vergaderen. Nood breekt echter wet. Op dit moment wordt in Den Haag in hoog tempo aan noodwetgeving gewerkt die online besluitvorming, stemmen, op de verschillende bestuursniveaus mogelijk maakt, binnen democratische principes en eisen die daar aan gesteld moeten worden. Tweede en Eerste kamer zullen op korte termijn hier hun goedkeuring aan moeten geven. De pauzestand van de wereld zal nog wel even duren, maar de democratie kan en mag niet in quarantaine.
Ik wens iedereen sterkte de komende tijd, goede gezondheid en zoals Eberhard van der Laan zo indrukwekkend opriep: laten we lief zijn voor elkaar.
