Natuur en landschap

Landschaps- en natuurbeheer

Een mooi landschap is meer dan een fraai decor. Het landschap is onderdeel van onze identiteit en onze cultuurhistorie. We zijn trots op ons mooie landschap en onze prachtige natuur. Deze natuur koesteren we. Niet alleen omdat het bijdraagt aan het welzijn van onze inwoners, maar ook omdat de aantrekkingskracht van het landschap een belangrijke vestigingsfactor is voor mensen en bedrijvigheid, in het bijzonder het toerisme. Daarnaast draagt een gevarieerd en dynamisch landschap bij aan de biodiversiteit. De PvdA zet daarom in op het verder verbeteren van de kwaliteit van natuur en landschap door realisatie van tenminste 10% groene-blauwe dooradering van ons oppervlak. Wij beschermen en ontwikkelen de elementen die ons landschap zo uniek maken, zoals houtwallen, meidoornhagen en solitaire bomen. De provincie maakt jaarlijks een budget vrij voor de aanleg, herstel en beheer van deze landschapselementen en voor de bescherming van ons landschap in het algemeen. We erkennen en ondersteunen structureel de vele vrijwilligers die in ons landschap actief zijn en we vinden dat de vergoedingen voor natuurbeheer kostendekkend moet zijn. Bij koesteren hoort ook optreden bij uitwassen. Om dit goed te kunnen doen is er meer toezicht en handhaving in ons buitengebied nodig.

De PvdA steunt schaapskuddes met herder en hond, de zogenaamde gescheperde schaapskuddes. Niet alleen dragen deze kuddes uitermate goed bij aan het natuurbeheer, ook hebben ze een belangrijke cultuurhistorische, toeristische en educatieve waarde. Deze kuddes verdienen structurele provinciale steun.

Bouwen en leven met natuur

Natuur en landschap kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen zoals waterveiligheid, klimaatverandering en voedselveiligheid. Een gezond landschap is belangrijk voor het behoud van de biodiversiteit. We zien natuur en landschap niet als kostenpost, maar als drager van ons enorme groene kapitaal. We ondersteunen natuurinclusief bouwen als een van de onderdelen van een natuurinclusieve samenleving.

Natuur voor iedereen

Het is belangrijk dat de natuur bereikbaar is voor alle inwoners van Overijssel. Natuur draagt bij aan de gezondheid en het welbevinden van iedereen. Tijdens de lockdowns was het in natuurgebieden drukker dan ooit.

Het is onze verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat natuur bereikbaar is, of je nou buitenaf of midden in de stad woont. We hanteren hiervoor 3-30-300 vuistregel. Dit houdt in:

• 3 bomen zichtbaar vanuit elk huis: iedereen kan vanuit huis minstens drie bomen zien, liefst bomen van behoorlijke omvang,
• 30 procent bladerdek in elke buurt: op wijkniveau is 30% bladerdek het minimum, dit zorgt voor minder hittestress,
• 300 m van het dichtstbijzijnde park of groene ruimte: iedereen heeft binnen 300 meter een park of groene ruimte.

Ook stimuleren we de openstelling van natuurgebieden, waarbij we de recreatiedruk op echt waardevolle natuur willen verminderen. Natuurlijk bevorderen we natuur in en om de stad. Dit doen we bijvoorbeeld door het vergroenen van Overijsselse schoolpleinen, door het stimuleren van stadslandbouw en door aanleggen van natuurlijker, beleefbaar en bespeelbaar groen, waaronder parken. Aandacht voor natuur en milieu begint op jonge leeftijd, daarom zorgen we dat overal in Overijssel kinderen en jongeren groene ervaringen hebben op school of in de buurt. We zetten het programma van Natuur voor Elkaar samen met partners door, zodat we echt bouwen aan natuurinclusieve samenleving voor iedereen. Wij willen graag dat alle scholen in het basisonderwijs de mogelijkheid hebben om een lesmodule over het belang van natuur te gebruiken.

Biodiversiteit onder druk

De biodiversiteit staat in Overijssel onder druk. Met veel dier- en plantensoorten gaat het slecht. Het aantal insecten neemt schrikbarend af. Dit is niet alleen een probleem voor de natuur, maar ook voor ons mensen. Bestuiving van gewassen, schoon water, hout voor ons gebruik; we zijn afhankelijk van de natuur.

Dit betekent dat we met bevlogenheid onze wettelijke taken rond natuurherstel en -ontwikkeling blijven oppakken. We hebben hierin de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet in gebiedsprocessen rond N2000-gebieden en zetten deze aanpak ook de komende jaren voort. Waar mogelijk in combinatie met de noodzakelijke veranderingen in de landbouw.

Voor de biodiversiteit is het belangrijk dat we een robuust vlechtwerk van natuur realiseren in ons landschap. Een essentieel onderdeel hiervan zijn onze 24 Natura2000-gebieden. Zij zijn van grote betekenis voor natuur en soortenrijkdom. We zetten dus vol in op de versterking van deze gebieden.

Een belangrijke oorzaak van het achteruitgaan van de biodiversiteit is het te intensief gebruik van onze omgeving. De natuur in het agrarisch gebied heeft het erg moeilijk. Intensief gebruik van landbouwgrond heeft geleid tot afname van landschappelijke kwaliteit, biodiversiteit en milieukwaliteit. Ook een teveel aan stikstof draagt bij aan de achteruitgang van planten- en diersoorten. Ondanks dat de landbouw belangrijke stappen heeft gezet in het terugdringen van de milieubelasting, gaat de afname van soorten onverminderd door. Zo dreigen weidevogels, insecten en plantensoorten uit Overijssel te verdwijnen. Ook amfibieën en reptielen in Natura2000-gebieden, waaronder adder, levendbarende hagedis en heikikker staan sterk onder druk door een combinatie van verdroging, klimaatverandering en stikstofdepositie.

Het kenteren van deze beweging vraagt een verbrede en natuurinclusieve landbouw met meer biodiversiteit op het boerenland. Daarnaast kan het verweven van natuur en water met landbouw (de groenblauwe dooradering) een belangrijke bijdrage leveren in gebieden met intensieve landbouw. In gebieden dichterbij natuur zal natuurinclusieve landbouw nodig zijn. Het kabinet investeert om deze verandering mogelijk te maken en in Overijssel willen we op dit gebied vooroplopen.

Sinds kort verschijnen ook wolven en edelherten in Overijssel en misschien volgen op termijn wel elanden. Deze diersoorten horen van nature in Nederland en verdienen een plek. Samen met boeren en schaapherders willen we in gesprek over manieren waarop we schade door wild kunnen voorkomen. Onvermijdbare schade moet op een redelijke manier worden vergoed. We intensiveren bewustwording rond de bestrijding van exoten, zoals Japanse duizendknoop en de Amerikaanse rivierkreeft.

Landbouwbedrijven

De landbouw is een belangrijke sector in Overijssel en staat voor een grote uitdaging. De tijd van ‘groter, meer en intensiever’ is voorbij. Deze ontwikkeling had en heeft te veel negatieve gevolgen voor natuur, milieu, volksgezondheid en ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast drijft dit verdienmodel met alsmaar dalende prijzen onze boeren in een fuik van torenhoge investeringen tegen zeer geringe opbrengsten. De PvdA wil dat de landbouw in balans komt met haar omgeving; grondgebondenheid is daarbij noodzakelijk met een daling van de veestapel als onvermijdelijk gevolg.

De omslag naar duurzame landbouw willen we stimuleren door boeren die vooroplopen in deze ontwikkeling te ondersteunen. Daarnaast willen we boeren die niet mee kunnen of willen in deze ontwikkeling helpen bij het vinden van nieuw perspectief, zoals andere bedrijfs- en verdienmodellen die passen in het landelijk gebied of omscholing. We ondersteunen en stimuleren initiatieven op dit gebied, bijvoorbeeld door een kennisplatform natuurinclusieve landbouw. In dit platform werken we samen met boeren, ondernemers, bewoners en natuur-en milieuorganisaties aan alternatieve verdienmodellen en zorgen we ervoor dat deze in de praktijk worden ingezet.

Het versterken van de biodiversiteit en de stap naar een natuurinclusieve landbouw zijn voor ons essentiële onderdelen in het provinciale programma landelijk gebied. De politiek formuleert op gebiedsniveau heldere kwantitatieve (tussen)doelen voor 2025, 2027 en 2030 voor stikstof, klimaat en water, maar laat de manier om deze doelen te bereiken bij de gebiedsprocessen en -plannen. Deze plannen, waarin uitgewerkt wordt hoe de doelen gehaald gaan worden, worden opgesteld samen met alle relevante partijen die bij willen dragen aan dit nieuwe evenwicht. Hierdoor zorgen we ervoor dat in deze plannen rekening is gehouden met alle essentiële belangen.

We combineren de opgaven rond stikstof, klimaat en water waar het kan met andere opgaven zoals de aanplant van bossen of energie. De provincie houdt de vinger aan de pols of de doelen ook bereikt worden en stuurt bij als dit nodig is. We voeren als provincie een actief grondbeleid, zodat voor de natuur kansen ontstaan en voor boeren mogelijkheden zijn om hun bedrijfsvoering te extensiveren. Ook vragen we aan partners om een impuls te geven aan natuurinclusieve landbouw door te inspireren en projecten aan te jagen. We denken hierbij ook aan initiatieven die zorgen voor een minder grote afstand tussen boer en inwoner, waarbij voedsel lokaal en duurzaam wordt geproduceerd.

Boerenland en biodiversiteit

We verbeteren de leefomstandigheden voor dier- en plantensoorten die thuishoren in het agrarisch gebied, bijvoorbeeld in weidevogelreservaten en gebieden die worden aangeduid als ‘botanisch waardevol grasland’. We creëren nieuwe kerngebieden waar het beschermen van zeldzame planten en dieren voorrang krijgt op andere vormen van gebruik van het land. Hiermee voorkomen we dat soorten uit Overijssel verdwijnen.