Tijs de Bree in Trouw: Isoleren? Kafka zit in onze muur en spouw

Op 9 december publiceerde Trouw een opiniestuk van Gedeputeerde Tijs de Bree. Via deze link is het artikel op de website van Trouw te lezen.

Neem nou eindelijk eens een besluit over het isoleren van woningen, is de oproep van provinciebestuurder Tijs de Bree.

Zo snel mogelijk huizen verbouwen en verduurzamen. Dat wil iedereen. En graag zo snel mogelijk. Maar dat is niet makkelijk omdat er flink wat hobbels zijn. Plannen maken kost tijd, ruimte is schaars, en de natuur roert zich.

Al jaren worstelen overheden, woningbouwcorporaties en de isolatiebranche met beschermde dieren zoals de vleermuis, huismus en gierzwaluw. Huizen met spleetjes en kieren: vleermuizen en vogels zijn er dol op. Wij mensen zien een isolatiekans in de spouwmuur, vleermuizen zien een kraamkamer. Dat huis moeten we zo snel mogelijk verduurzamen, maar de vleermuiskolonie moeten we óók beschermen. Kortom, Kafka in de spouwmuur: een wirwar aan regels rondom woningisolatie.

De wet is helder, het is verboden om beschermde dieren te doden. En dus moet je als huiseigenaar eerst onderzoek doen naar de aanwezigheid van deze dieren als je wilt isoleren. Zijn de beschermde dieren in jouw huis aanwezig, dan moet je een vergunning aanvragen en worden beschermende maatregelen genomen. Zoals het plaatsen van alternatieve verblijfplaatsen als nestkastjes rondom de woning voor bijvoorbeeld de vleermuis en huismus.

Deze maatregelen en het ecologisch onderzoek kosten een huiseigenaar al snel duizenden euro’s en het is ook nog eens inefficiënt. Bewoners staan in de wachtstand, de energierekening loopt op en ondernemers moeten lange tijd wachten voordat ze kunnen isoleren.

Dat kan eenvoudiger. In Overijssel hebben we daarom, net als in Utrecht, een methode voor grootschalige woningverduurzaming. Geen duur en tijdrovend onderzoek meer per woning, maar een onderzoek op grotere schaal. Na het uitvoeren van ecologisch onderzoek in woonwijken en het plaatsen van alternatieve verblijven voor beschermde dieren, gaan we verduurzamen. Deze aanpak heet ‘natuurinclusief isoleren met een soorten managementplan’, kortweg de smp-aanpak.

Gemiste kans

Problemen opgelost? Nou nee, maar wel bijna. Deze aanpak wordt nu namelijk per gemeente, keer op keer, op een eigen manier uitgevoerd. Het ontbreekt aan één landelijke richtlijn. Adviesbureaus draaien op volle toeren. Zo gaat veel geld verloren, dat we beter kunnen stoppen in het verduurzamen van woningen.

Daarom vragen we als provincie al jarenlang om een eenduidige landelijke aanpak. Om precies te zijn sinds april 2021. Toen haalde de Raad van State een streep door de oude gedragscode. Nu, ruim 3,5 jaar later, is het nog steeds wachten op één landelijke aanpak waarmee we snelheid kunnen maken. En oneerbiedig gezegd; we modderen maar wat aan.

Ik geef een voorbeeld daarvan. Afgelopen week kwam het bericht van de minister Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening dat bij nieuwbouw en grootschalige renovatie géén nestkastjes voor vogels en vleermuizen verplicht zijn. Dat is een gemiste kans. Want als aan de ene kant van de straat de woningen dan net zijn opgeleverd en we gaan aan de andere kant aan de slag met isoleren; hele grote kans dat ook daar wéér mussen, zwaluwen of vleermuizen leven. Dan is het verboden om zonder vergunning beschermde dieren opzettelijk te doden, te verstoren of te verjagen of om voortplantings- en rustplaatsen te vernielen. Dus, moeten we alsnog die nestkastjes ophangen en andere maatregelen treffen. Hop, weer een steiger of ladder tegen de gevel. Niet voor niets was de kritiek van grote aannemers op dit besluit niet mals.

Het echte probleem

Het echte probleem is niet die verplichte nestkast. Het echte probleem is het uitblijven van één landelijke richtlijn. Dat leidt tot onzekerheid voor de isolatiebranche, ­uitblijvende investeringen voor verduurzaming en minder draagvlak voor natuurvriendelijk isoleren.

Als het aan mij ligt maken we dit jaar nog afspraken, het Rijk en de provincie, voor een juridisch houdbare aanpak voor natuurvriendelijk isoleren. Want de mensen moeten niet in slecht geïsoleerde huizen ­wonen en zich blauw betalen aan energie.